Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Bên cạnh những lợi ích to lớn, nền tảng này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với sức khỏe tâm thần của giới trẻ.
Hãy cùng EDUFA khám phá những tác động của MXH đến thanh thiếu niên và cách duy trì sự cân bằng khi sử dụng.
1. Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tâm thần
Theo Học viện Tâm thần Trẻ em & Vị thành niên Hoa Kỳ, có đến 90% thanh thiếu niên từ 13 đến 17 tuổi tại Mỹ sử dụng mạng xã hội thường xuyên. Dữ liệu từ Statista năm 2020 cũng cho thấy 63% phụ huynh tại Mỹ thừa nhận con cái họ sử dụng mạng xã hội nhiều hơn so với trước đại dịch.
Sự gia tăng này đã khiến các chuyên gia y tế lo ngại, vì nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng MXH có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Theo Tổ chức Sức khỏe Tâm thần Hoa Kỳ (MHA), năm 2021 số thanh thiếu niên mắc chứng trầm cảm nghiêm trọng tăng thêm 206.000 ca so với năm trước đó.
Cùng với đó, dữ liệu từ CDC cho thấy số ca tự tử ở thanh thiếu niên tăng 31% từ năm 2019 đến 2020, đặc biệt là tỷ lệ nhập viện do ý định tự tử ở bé gái 12-17 tuổi vào năm 2021 cao hơn 51% so với năm 2019.
2. Lợi ích của mạng xã hội
Mạng xã hội mang đến nhiều lợi ích, đặc biệt là trong thời gian giãn cách xã hội. Đây là công cụ giúp thanh thiếu niên duy trì kết nối với bạn bè và cộng đồng khi không thể gặp mặt trực tiếp.
Một nghiên cứu năm 2017 đã chỉ ra rằng sự cô lập có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch và tinh thần, trong khi mạng xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc giảm bớt cảm giác cô đơn.
Ngoài ra, mạng xã hội còn hỗ trợ:
- Kết nối với những người có cùng sở thích
- Tìm hiểu các lĩnh vực mới
- Hình thành bản sắc cá nhân
- Thúc đẩy sự tham gia xã hội
- Mở rộng hiểu biết về người khác
3. Những mặt trái
Dù có nhiều lợi ích, mạng xã hội cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe tâm thần nếu sử dụng không kiểm soát. Một nghiên cứu tại Anh năm 2015 cho thấy trẻ em sử dụng mạng xã hội hơn 3 giờ mỗi ngày có nguy cơ mắc bệnh tâm thần cao hơn đáng kể.
Trong đại dịch, nghiên cứu năm 2020 phân tích hơn 86 triệu bài đăng trên Twitter đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể về việc sử dụng mạng xã hội để đối phó với cảm giác cô lập. Tuy nhiên, việc lạm dụng mạng xã hội có thể khiến tâm trạng tiêu cực gia tăng trong dài hạn.
Một khảo sát năm 2022 tại Mỹ, Anh, Úc và Na Uy chỉ ra rằng:
- Sử dụng mạng xã hội để giải trí có liên quan đến suy giảm sức khỏe tâm thần
- Duy trì liên lạc qua mạng xã hội có thể mang lại tác động tích cực
- Dành quá nhiều thời gian trực tuyến có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý nghiêm trọng hơn
Ngoài ra, mạng xã hội còn tiềm ẩn nhiều rủi ro khác như:
- Hội chứng “sợ bỏ lỡ” (FOMO)
- Tiếp cận nội dung không phù hợp
- Thông tin sai lệch
- Bạo lực mạng
- Áp lực thể hiện hình ảnh hoàn hảo
Một khảo sát của ExpressVPN với 1.500 người Mỹ cho thấy:
- 86% người từ 16-24 tuổi cảm thấy mạng xã hội ảnh hưởng tiêu cực đến hạnh phúc
- 85% nhận thấy mạng xã hội làm giảm lòng tự trọng
- 83% cho rằng nó làm gia tăng lo âu
- 81% cảm thấy cô đơn hơn khi sử dụng mạng xã hội
- 79% nhận thấy mạng xã hội làm tăng nguy cơ trầm cảm
4. Tìm kiếm sự cân bằng trong việc sử dụng MXH
Sau đại dịch, việc sử dụng đã đạt mức cao kỷ lục. Với nhiều người trẻ, MXH trở thành công cụ quan trọng để duy trì tình bạn và giao tiếp. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xây dựng một lối sống cân bằng giữa thế giới ảo và thực tế.
Một số giải pháp giúp duy trì sự cân bằng:
- Thảo luận với thanh thiếu niên về cả lợi ích và rủi ro của MXH
- Giúp họ hiểu rằng hình ảnh trên không phản ánh thực tế
- Khuyến khích tham gia các hoạt động ngoài trời, thể dục thể thao
- Đặt giới hạn thời gian sử dụng MXH trong ngày
- Hạn chế sử dụng điện thoại ngay sau khi thức dậy và trước khi đi ngủ
Dù MXH có thể mang đến nhiều lợi ích, nhưng điều quan trọng nhất là phải sử dụng một cách có trách nhiệm và kiểm soát. Việc tận dụng những ưu điểm và giảm thiểu rủi ro từ MXH sẽ giúp thanh thiếu niên duy trì sức khỏe tinh thần tốt hơn.
