Lợi ích của việc đọc sách đối với sức khoẻ tinh thần qua lăng kính khoa học và tâm lý học là gì? Cùng EDUFA khám phá ngay!
Trong bối cảnh nhiều tranh cãi về việc loại sách nào nên xuất hiện trong thư viện và trường học, ít ai phủ nhận được giá trị của văn học trong việc mở mang tâm trí. Nhưng liệu việc đọc sách có thực sự cải thiện sức khỏe tinh thần và mang lại hạnh phúc không?
Nhiều nhà nghiên cứu đang khám phá tác động của việc đọc sách và đã báo cáo về những lợi ích đáng kể liên quan đến sức khỏe tinh thần và xã hội.
Cho dù đọc sách một mình hay cùng với người khác, mọi người đều có thể tìm thấy sự kết nối và ý nghĩa trong các trang sách. Điều này được coi như là một liều thuốc tăng lực cho sức khỏe tinh thần trong suốt quá trình đọc.
Hiện nay, các học viên và chuyên gia đã áp dụng những mô hình mới nhằm sử dụng văn học để hỗ trợ sức khỏe tâm thần tại các phòng khám, lớp học và cộng đồng trên toàn thế giới.
Lợi ích khoa học đã được chứng minh của việc đọc sách
Việc bị cuốn vào một câu chuyện hay không chỉ mang lại niềm vui mà còn có lợi cho sức khỏe của chúng ta. Hiện tượng này được gọi là “sự hấp thụ văn học” (narrative absorption), và nó không chỉ đem lại sự thỏa mãn mà còn nâng cao cảm giác hạnh phúc.
Các nhà nghiên cứu tin rằng việc đọc sách giúp tạm thời chuyển đổi tâm trí của chúng ta ra khỏi những mối bận tâm hàng ngày, mở ra cánh cửa cho sự thư giãn và những suy ngẫm sâu sắc.
Việc đọc sách không chỉ giúp ta tìm thấy những khoảnh khắc trốn thoát mà còn mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh.
Nghiên cứu về hình ảnh não bộ chỉ ra rằng những người đọc nhiều tiểu thuyết thường có sự kích hoạt mạnh mẽ ở vùng vỏ não trước trán – một khu vực liên quan đến việc tiếp thu quan điểm xã hội.
Điều này lý giải tại sao những người đọc sách nhiều lại có khả năng thấu hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về những gì người khác đang trải qua.
Ngoài ra, việc đọc một câu chuyện thú vị sẽ để lại dấu ấn lâu dài trong trí nhớ và cả những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại.
Một số nghiên cứu cho thấy, việc đọc sách có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm ở người lớn.
Không chỉ vậy, nghiên cứu còn chỉ ra rằng người cao tuổi thường xuyên đọc sách có tỷ lệ tử vong thấp hơn 20% so với những người không đọc sách.
Liệu pháp đọc sách: Phương pháp tiếp cận mới cho sức khỏe tâm thần
Liệu pháp đọc sách, hay còn gọi là “bibliotherapy,” là một phương pháp hỗ trợ sức khỏe tinh thần thông qua việc đọc và thảo luận về các tác phẩm văn học.
Phương pháp này đã được sử dụng để giúp những người gặp các vấn đề như rối loạn lo âu, trầm cảm và đau buồn.
Thông thường, liệu pháp này bao gồm việc đọc sách, tự suy ngẫm và thảo luận với một nhà trị liệu, hoặc trong môi trường nhóm.
Một số nghiên cứu còn gợi ý rằng liệu pháp đọc sách có thể mang lại lợi ích khi được kết hợp với các phương pháp trị liệu nhận thức – hành vi hoặc tư vấn tâm lý.
Mặc dù hiệu quả của liệu pháp đọc sách cần được nghiên cứu thêm, nhưng nhiều kết quả ban đầu đã chỉ ra sự cải thiện đáng kể ở những người mắc các vấn đề sức khỏe khác nhau.
Ví dụ, liệu pháp này đã giúp giảm nhẹ các triệu chứng trầm cảm ở bệnh nhân sau phẫu thuật, cải thiện khả năng nhận thức và cảm xúc ở bệnh nhân mắc chứng mất trí nhớ, và nâng cao chức năng tâm lý và nhận thức ở bệnh nhân tâm thần.
Liệu pháp đọc sách trong đại dịch COVID-19
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, liệu pháp đọc sách được xem như một phương pháp can thiệp chi phí thấp và dễ tiếp cận để cải thiện sức khỏe tâm thần cho nhân viên y tế và cộng đồng nói chung.
Một đánh giá hệ thống từ 13 nghiên cứu đã chỉ ra những tác động tích cực của liệu pháp này, đặc biệt trong việc nâng cao tính tự chủ và mang đến cảm giác kiểm soát cuộc sống.
Đọc sách, đặc biệt là tiểu thuyết, có thể giúp chúng ta xây dựng sự thấu hiểu về bản thân và người khác.
Trong thời kỳ bị cô lập và mất kết nối do đại dịch, việc tiếp xúc với các câu chuyện văn học có thể nuôi dưỡng khả năng thấu cảm và nhận thức xã hội, giúp con người cảm thấy ít cô đơn và xa cách hơn.
Chương trình đọc sách toàn thành phố nhằm hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên
Một ví dụ tiêu biểu về việc sử dụng văn học để hỗ trợ sức khỏe tinh thần là chương trình “One Book Baltimore,” một sáng kiến đọc sách trên toàn thành phố nhằm thúc đẩy sự kết nối và hạnh phúc cho thanh thiếu niên.
Nghiên cứu về chương trình này đã chỉ ra rằng việc sử dụng văn học có thể tạo ra những cuộc thảo luận ý nghĩa về các chủ đề nhạy cảm như bạo lực và sức khỏe tâm thần.
Trong năm 2019, hơn 10.000 học sinh lớp 7 và 8 tại Trường Công lập Thành phố Baltimore đã cùng đọc tiểu thuyết đạt giải “Long Way Down” của tác giả Jason Reynolds.
Câu chuyện xoay quanh vấn đề bạo lực ở thanh thiếu niên, và kết quả khảo sát cho thấy chương trình đã ảnh hưởng tích cực đến cách các em suy nghĩ về vấn đề này.
Đặc biệt, những học sinh có trải nghiệm cá nhân với bạo lực cảm thấy được đồng cảm và có nhiều cuộc trò chuyện về chủ đề này với gia đình và bạn bè hơn.
Kết luận
Tóm lại, thông qua các ví dụ như chương trình “One Book Baltimore,” chúng ta thấy rõ tiềm năng của việc đọc sách không chỉ trong việc mở rộng hiểu biết mà còn trong việc cải thiện sức khỏe tâm thần và mang lại cảm giác hạnh phúc.
Văn học, cùng với sự kết nối và chia sẻ, có thể là một công cụ mạnh mẽ trong việc hỗ trợ cộng đồng vượt qua những khó khăn về tinh thần và xây dựng một môi trường hạnh phúc hơn.
Bạn nghĩ sao về vấn đề này, hãy cùng chia sẻ những suy nghĩ của mình cùng EDUFA ở dưới phần bình luận nhé!
