Bội thực Dopamine là tình trạng chung của nhiều bạn trẻ, điều khiến chúng ta khó tập trung và dù làm gì cũng cảm thấy chán. Nguyên nhân nằm ở chất dopamine, đây là một hóa chất tự nhiên trong cơ thể được tiết ra khi chúng ta làm những việc mà não bộ coi là “có giá trị”.
Tuy nhiên, các kích thích không lành mạnh như công nghệ, đồ ăn nhanh và trò chơi điện tử lại kích thích não sản sinh quá nhiều dopamine. Do đó, chúng khiến ta mất dần mất khả năng tận hưởng những niềm vui đơn giản, luôn cảm thấy chán nản và tìm kiếm những kích thích mới mạnh mẽ hơn.
Bài viết này EDUFA sẽ cùng bạn truy tìm về những vấn đề và tìm ra cách thức cân bằng để thoát khỏi “bội thực dopamine”. Cùng tìm hiểu nhé!
1. Bội thực Dopamine với những yếu tố thiếu lành mạnh
Công nghệ và mạng xã hội
Mạng xã hội và các ứng dụng di động là một trong những kích thích dopamine mạnh mẽ nhất. Mỗi lần nhận được một like, tin nhắn mới hay thông báo, não bộ sẽ tiết ra một lượng nhỏ dopamine, khiến chúng ta cảm thấy hạnh phúc tạm thời. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến sự nghiện công nghệ và khiến chúng ta luôn cảm thấy cần phải kiểm tra điện thoại.
Đồ ăn nhanh và đồ ngọt
Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ngọt cũng là một nguồn kích thích dopamine mạnh. Chúng giàu đường, muối và chất béo, kích hoạt các phần não liên quan đến khoái cảm và khiến chúng ta muốn ăn nhiều hơn. Điều này dẫn đến tình trạng nghiện ăn và thừa cân.
Cờ bạc và trò chơi điện tử
Cờ bạc và trò chơi điện tử là những hoạt động rất hấp dẫn vì chúng mô phỏng quá trình đạt được phần thưởng ngẫu nhiên. Não bộ sẽ tiết ra dopamine mỗi khi bạn gần đạt được mục tiêu, khiến bạn cảm thấy phấn khích và muốn tiếp tục chơi. Điều này dễ dẫn đến nghiện game và cờ bạc.
2. Dấu hiệu nghiện các hoạt động sản sinh “dopamine cao”
- Mạng xã hội và điện thoại thông minh: Liên tục kiểm tra thông báo, tin nhắn và bài đăng mới trên mạng xã hội.
- Trò chơi điện tử: Chơi game liên tục trong nhiều giờ để đạt được thành tích hay nhận được phần thưởng trong game.
- Xem phim/series: Bạn thường xuyên xem liên tục nhiều tập phim hay series trong một lần.
- Mua sắm trực tuyến: Mua sắm trực tuyến thường xuyên và cảm thấy hào hứng mỗi khi nhận được đơn hàng.
- Ăn vặt và đồ ngọt: Thường xuyên thèm ăn đồ vặt, bánh ngọt và đồ ăn nhanh.
- Cờ bạc: Chơi cờ bạc để có cơ hội nhận được tiền thưởng.
Nếu bạn thấy mình thường xuyên mắc phải những thói quen trên, rất có thể bạn đang bị nghiện dopamine.
3. Tại sao ta biết bội thực Dopamine không tốt, nhưng vẫn đâm đầu?
Dù biết rằng những kích thích này không lành mạnh, chúng ta vẫn khó có thể kiểm soát và ngừng lại. Điều này là do não bộ đã được “lập trình” để tìm kiếm những kích thích dopamine mạnh mẽ, và khi chúng ta nhận được chúng, nó sẽ kích hoạt phần não có nhiệm vụ tạo ra những hành vi lặp đi lặp lại.
Vòng luẩn quẩn này khiến chúng ta cảm thấy khó chịu và bất an khi không nhận được kích thích, do đó dẫn đến hành vi tìm kiếm kích thích mới để thoả mãn cơn nghiện. Đây chính là lý do tại sao dù đã biết những tác hại của chúng, chúng ta vẫn khó có thể kiềm chế và tiếp tục đâm đầu vào các hành vi không lành mạnh.
3. Tác hại của việc bội thực Dopamine
Khi bị bội thực dopamine, não bộ sẽ dần trở nên quen với mức độ kích thích cao và yêu cầu liều lượng dopamine lớn hơn để cảm thấy hài lòng. Điều này khiến chúng ta mất đi khả năng tận hưởng những niềm vui đơn giản trong cuộc sống.
Mất đi cảm giác hạnh phúc với những điều nhỏ nhoi
Trước đây, một buổi sáng dậy sớm để ngắm bình minh hay một bữa tối sum họp cùng gia đình có thể khiến bạn cảm thấy hạnh phúc và thư giãn. Tuy nhiên, khi não bộ đã quen với lượng dopamine cao từ các kích thích mạnh, những trải nghiệm đơn giản này không còn đủ để kích thích cảm xúc nữa.
Luôn cảm thấy chán nản và thiếu hứng thú
Mất khả năng cảm nhận niềm vui từ những hoạt động bình thường khiến chúng ta luôn cảm thấy chán chường và thiếu hứng thú. Đời sống trở nên nhàm chán và vô vị, khiến chúng ta ngày càng phụ thuộc vào những kích thích mạnh mẽ hơn để cảm thấy sống động.
Khó chịu khi không có kích thích
Khi không có kích thích dopamine, chúng ta có thể cảm thấy căng thẳng, lo lắng và khó chịu. Cơn khát dopamine khiến chúng ta muốn tìm kiếm ngay lập tức những hoạt động kích thích để giảm bớt cảm giác không thoải mái này.
4 Cách tập sống chậm để không bị bội thực Dopamine
Thực hành chánh niệm và thiền định
Chánh niệm và thiền định là hai phương pháp giúp chúng ta tập trung vào hiện tại và cảm nhận mọi khoảnh khắc một cách sâu sắc. Thực hành chánh niệm giúp chúng ta nhận biết được cảm xúc và suy nghĩ mà không phán đoán hoặc đánh giá. Điều này giúp làm giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và giúp chúng ta tận hưởng những khoảnh khắc đơn giản một cách trọn vẹn.
Thay đổi thói quen tiêu dùng công nghệ
Để giảm lượng kích thích dopamine từ công nghệ, chúng ta cần thay đổi thói quen tiêu dùng và giảm thiểu việc sử dụng điện thoại, máy tính và mạng xã hội. Thay vào đó, hãy dành thời gian cho các hoạt động bên ngoài như gặp gỡ bạn bè và tận hưởng thế giới thực xung quanh.
Tạo ra kế hoạch và ưu tiên công việc
Việc tạo ra kế hoạch và ưu tiên công việc giúp chúng ta tập trung vào những hoạt động quan trọng và ý nghĩa. Điều này giúp chúng ta tránh bị lạm dụng kích thích dopamine từ việc lãng phí thời gian vào những hoạt động không mang lại giá trị thực sự.
Tìm kiếm sở thích mới và đa dạng
Để tránh rơi vào tình trạng nghiện dopamine, hãy tìm kiếm những sở thích mới và đa dạng. Tham gia các hoạt động vận động, học hỏi, sáng tạo hoặc tình nguyện để tạo ra cảm giác hứng thú và hạnh phúc từ những trải nghiệm mới mẻ.
5. Kết luận
Trong thế giới hiện đại với sự bùng nổ của các kích thích dopamine mạnh từ công nghệ, đồ ăn nhanh và trò chơi điện tử, chúng ta dễ rơi vào tình trạng nghiện dopamine mà không hề hay biết. Việc mất khả năng tận hưởng niềm vui đơn giản và luôn cảm thấy chán chường, vô vị là dấu hiệu cho thấy chúng ta cần thay đổi cách sống.
Bằng cách thực hành chánh niệm, thay đổi thói quen tiêu dùng công nghệ, tạo ra lịch trình và ưu tiên công việc, cũng như tìm kiếm sở thích mới và đa dạng, chúng ta có thể tạo ra sự cân bằng trong cuộc sống và tránh khỏi “bội thực dopamine”.
Hãy nhớ rằng, niềm vui thực sự không đến từ những kích thích mạnh mẽ, mà đến từ khả năng tận hưởng mọi khoảnh khắc trong cuộc sống một cách trọn vẹn.
Xem thêm: Nhạc kích thích trí não là gì?
