Chúng ta luôn được khuyến khích cho đi, nhưng đôi khi điều đó không hề đơn giản.
– Bạn đã từng giúp đỡ ai đó hết lòng nhưng rồi nhận ra mình bị lợi dụng?
– Bạn muốn từ chối nhưng sợ bị đánh giá là ích kỷ?
– Bạn sẵn sàng giúp đỡ, nhưng lại cảm thấy kiệt sức?
Không phải lúc nào việc cho đi cũng có giá trị như nhau, và cũng không phải nhận lại là điều đáng trách. Việc hiểu rõ các cấp độ của việc cho và nhận sẽ giúp bạn biết khi nào nên giúp đỡ, khi nào cần đặt ra giới hạn để tránh bị lạm dụng lòng tốt.
Nào hãy cùng EDUFA khám phá đầy đủ về chủ đề này thông qua bài viết sau nhé!
4 cấp độ của cho và nhận
1. Lợi ích cá nhân trên hết – Nhận nhiều hơn cho
Ở mức độ này, một người chỉ quan tâm đến lợi ích của bản thân mà không chú ý đến cảm xúc hay sự mất mát của người khác. Hai biểu hiện phổ biến của cấp độ này là:
- Chỉ muốn nhận mà không bao giờ sẵn lòng giúp đỡ người khác.
- Giúp đỡ nhưng luôn tính toán thiệt hơn, mong đợi lợi ích cụ thể.
Những mối quan hệ dựa trên nền tảng này thường không bền vững vì thiếu sự chân thành và dễ dẫn đến lợi dụng lẫn nhau.
2. Trao đổi sòng phẳng – Giúp đỡ nhưng mong được đáp lại
Đây là cấp độ mà nhiều người mắc kẹt: họ giúp đỡ nhưng kỳ vọng một sự đền đáp xứng đáng.
- Một nhân viên nỗ lực làm việc với mong muốn được thăng chức.
- Một người chỉ duy trì mối quan hệ với những ai có thể mang lại lợi ích cho mình.
Cách hành xử này khá thực tế trong công việc và kinh doanh. Tuy nhiên, nếu áp dụng vào các mối quan hệ cá nhân, nó có thể khiến sự kết nối trở nên hời hợt và tính toán.
3. Vị tha có giới hạn – Cho đi nhưng biết bảo vệ bản thân
Ở cấp độ này, một người sẵn sàng giúp đỡ mà không mong nhận lại ngay lập tức, nhưng họ cũng hiểu rõ giới hạn của mình.
- Sẵn sàng hỗ trợ đồng nghiệp khi cần, nhưng không để bị giao quá nhiều trách nhiệm không thuộc về mình.
- Chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm nhưng vẫn giữ sự cân bằng trong công việc và cuộc sống cá nhân.
Những người ở cấp độ này trân trọng giá trị của sự cho đi, nhưng họ cũng hiểu rằng nếu không biết đặt giới hạn, họ sẽ dễ rơi vào tình trạng kiệt sức.
4. Hy sinh bản thân – Lòng tốt khi đặt người khác lên trên hết
Đây là cấp độ cao nhất của lòng vị tha, khi một người không chỉ giúp đỡ mà còn đặt ra tiêu chuẩn rất cao cho chính mình, đôi khi quên đi nhu cầu cá nhân.
- Những bác sĩ, nhà hoạt động xã hội dành trọn thời gian cho cộng đồng.
- Cha mẹ sẵn sàng làm tất cả để con cái có cuộc sống tốt hơn.
Người có lòng vị tha biết đặt giới hạn, còn người hy sinh bản thân lại có xu hướng quên đi chính mình, đôi khi khiến họ rơi vào tình trạng căng thẳng và mệt mỏi.
Lời kết
Không có cấp độ nào là đúng tuyệt đối hay sai hoàn toàn. Quan trọng là bạn nhận ra mình đang ở đâu và đối phương ở cấp độ nào trong từng tình huống để có cách hành xử phù hợp.
Trong công việc, bạn có thể dao động giữa cấp độ 2 và 3. Với gia đình, có lẽ bạn sẽ nghiêng về cấp độ 4. Nhưng khi bị tổn thương, đôi lúc ai cũng có thể vô thức rơi vào cấp độ 1.
Hãy giữ cho mình sự cân bằng giữa lòng tốt và quyền lợi cá nhân!
Xem thêm: Chăm sóc sức khỏe tinh thần: cần làm gì cho một ngày quá tải?
