Tại Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh yêu cầu chuẩn bị cho việc triển khai thí điểm hình thức thi trên máy tính vào năm 2027.
Đây được xem là một bước tiến quan trọng nhằm hiện đại hóa phương thức thi, tiệm cận với xu hướng giáo dục toàn cầu.
Thi trên máy, xu hướng không thể đảo ngược
Trên thực tế, ý tưởng tổ chức thi tốt nghiệp THPT bằng máy tính đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo đề cập cách đây khoảng 5 năm. Không ít chuyên gia giáo dục, công nghệ cũng từng nhiều lần lên tiếng ủng hộ mô hình này, nhất là trong bối cảnh ngày càng có nhiều quan ngại về gian lận thi cử và tính công bằng trong các kỳ thi truyền thống.
Cùng với xu thế phát triển của công nghệ thông tin, thi trên máy không chỉ mang lại sự minh bạch mà còn mở ra nhiều khả năng đổi mới về cách ra đề, cách đánh giá. Nhiều chuyên gia đã đề xuất Bộ GDĐT nên triển khai tổ chức thi thành nhiều đợt, ứng dụng phần mềm kiểm soát gian lận, và học hỏi mô hình tổ chức thi từ các tổ chức khảo thí uy tín quốc tế như ETS, ACT…
Tại Việt Nam, hình thức thi trên máy cũng đã bắt đầu được áp dụng trong các kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy do một số đại học lớn tổ chức. Những kỳ thi này thường được tổ chức tại các cụm thi trải dài trên nhiều khu vực, là cơ sở quan trọng để tiến tới áp dụng rộng rãi cho kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Cần đổi mới toàn diện từ hạ tầng đến đề thi
Theo TS Lê Trường Tùng (Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường ĐH FPT) với hạ tầng công nghệ hiện tại, hoàn toàn có thể triển khai thi tốt nghiệp THPT trên máy tính mà không nhất thiết phải đợi đến năm 2027.
Ông chia sẻ rằng từ 20 năm trước, sinh viên ĐH FPT đã thi trên máy bằng thiết bị cá nhân. Tuy nhiên, để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả, ngoài việc kiểm soát kỹ thuật để ngăn chặn gian lận, điều quan trọng hơn cả là phải thay đổi tư duy ra đề thi.
Theo ông Tùng, trong bối cảnh AI ngày càng phổ biến trong học tập, nếu chỉ dừng lại ở việc yêu cầu học sinh ghi nhớ máy móc thì sẽ không thể đánh giá đúng năng lực. Thay vào đó, đề thi nên hướng đến việc kiểm tra tư duy, khả năng vận dụng, phân tích. Thậm chí cho phép tham khảo tài liệu nhưng vẫn đảm bảo đánh giá đúng thực lực. Việc xây dựng ngân hàng đề phong phú, ra đề theo dạng mở, có thể cá nhân hóa chính là giải pháp phù hợp khi thi trên máy.
Cần có lộ trình và thử nghiệm phù hợp
Tuy vậy, việc triển khai thi tốt nghiệp THPT trên máy cho toàn bộ học sinh trên cả nước sẽ phức tạp hơn nhiều so với kỳ thi dành cho một nhóm nhỏ thí sinh hoặc tổ chức trong một trường đại học. Đặc biệt là với các vùng còn hạn chế về hạ tầng công nghệ, điều kiện thiết bị hay đường truyền mạng.
Do đó, nhiều ý kiến cho rằng cần có lộ trình rõ ràng và phù hợp: trước mắt nên triển khai thí điểm ở những thành phố lớn, nơi có điều kiện cơ sở vật chất tốt, sau đó mới từng bước mở rộng.
Vấn đề đặt ra tiếp theo là nên tổ chức thi ở đâu. Một số ý kiến cho rằng có thể thi tại chính các trường THPT, nhưng cũng có không ít chuyên gia khuyến nghị nên thành lập các trung tâm khảo thí độc lập để đảm bảo tính chuyên nghiệp, tránh xung đột vai trò giữa dạy và đánh giá.
Việc thi nhiều đợt trong năm, cho phép thí sinh được thi lại nếu chưa hài lòng với kết quả cũng được coi là điểm ưu việt của hình thức thi trên máy. Điều này giúp giảm áp lực cho thí sinh, phân tán mật độ thi, đồng thời nâng cao cơ hội cải thiện kết quả.
Kết quả thử nghiệm bước đầu khả quan
Trong năm qua, Bộ GDĐT đã phối hợp với nhiều địa phương trên cả nước để tổ chức thử nghiệm hình thức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính. Các địa phương được chọn đại diện cho cả ba miền Bắc – Trung – Nam, gồm cả khu vực thành thị và nông thôn. Mỗi nơi có khoảng 200 – 250 học sinh lớp 12 tham gia, và phần lớn đều đạt kết quả tích cực.
Một giáo viên của Trường THPT chuyên Bắc Giang, nơi từng phối hợp thử nghiệm, cho biết quá trình tổ chức thi diễn ra thuận lợi, học sinh cơ bản làm quen được với hình thức mới. Tuy nhiên, khi mở rộng trên quy mô lớn, cần chuẩn bị kỹ lưỡng hơn về nhiều mặt như kỹ năng sử dụng máy tính của học sinh, hướng dẫn ôn tập đúng định dạng đề, cũng như đảm bảo các yếu tố kỹ thuật như đường truyền ổn định, thiết bị đồng bộ, và các phương án xử lý sự cố.
Lời kết
Thi tốt nghiệp THPT trên máy tính là một bước tiến tất yếu trong công cuộc đổi mới giáo dục. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, cần có chiến lược dài hạn, đầu tư đồng bộ và đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ GDĐT, địa phương, nhà trường và các tổ chức công nghệ. Nếu thực hiện tốt, mô hình này không chỉ góp phần hiện đại hóa kỳ thi quốc gia, mà còn giúp học sinh Việt Nam từng bước thích nghi với xu thế đánh giá năng lực toàn diện đang phổ biến trên toàn thế giới.
Xem thêm: Thi tốt nghiệp THPT 2025 như thế nào?
