Trong nhiều năm trở lại đây, đề thi tuyển sinh vào lớp 10 tại TP.HCM thường xuất hiện dạng toán thực tế. Dù đã không còn xa lạ, nhưng đến nay, vẫn có rất nhiều học sinh loay hoay, bối rối khi đối diện với dạng bài này.
Lý do không chỉ nằm ở việc đề “khó”, mà còn bởi cách học và sự gắn kết kiến thức toán với cuộc sống thực tiễn chưa thực sự chặt chẽ.
Vì sao TP.HCM vẫn duy trì thi tuyển lớp 10?
TP.HCM là một trong số ít địa phương còn tổ chức kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 thay vì xét tuyển. Nguyên nhân đến từ số lượng học sinh đông, trong khi chỉ tiêu các trường công lập lại giới hạn. Chính vì vậy, kỳ thi này được xem là hình thức sàng lọc quan trọng, đảm bảo công bằng và chọn lựa những học sinh có năng lực phù hợp.
Trong đề thi, môn Toán luôn giữ vai trò then chốt và đặc biệt nhấn mạnh vào các bài toán gắn với thực tế, yêu cầu học sinh không chỉ ghi nhớ công thức mà còn phải biết phân tích, vận dụng linh hoạt.
“Chật vật” với lãi suất, thể tích và các dạng toán thực tế khác
Toán thực tế có nhiều dạng, nhưng nổi bật và gây nhiều khó khăn nhất với học sinh là các bài toán về lãi suất, thể tích, điện nước hay vận tốc.
Thúy Vy – học sinh lớp 9 tại Trường THCS Khánh Bình (TP.HCM) cho biết:
“Em thường lúng túng với các bài tính lãi suất và tiền tiết kiệm ngân hàng. Vì chưa từng có tài khoản, chưa tiếp xúc với khái niệm lãi suất cộng dồn hay thuế, nên khi gặp đề bài có nhiều tình huống phức tạp, em không biết hình dung thế nào cho đúng.”
Không chỉ với lãi suất, dạng toán thể tích cũng khiến nhiều bạn học sinh “hoa mắt” ngay từ khi đọc đề. Để giải, học sinh phải nhớ nhiều công thức liên quan đến hình học không gian như hình hộp chữ nhật, hình trụ, hình nón, hình cầu… Bảo Ngọc – một học sinh khác cùng trường – chia sẻ:
“Các bài toán thể tích thường chứa rất nhiều dữ kiện. Nếu không biết tóm tắt và chọn lọc số liệu, em dễ bị rối và áp dụng sai công thức.”
Một số bạn khác cũng cảm thấy khó khăn khi đối diện với các dạng bài toán về tiền điện nước hoặc tính vận tốc. T.G – học sinh lớp 9 Trường THCS Phước Bình (TP.Thủ Đức) – cho biết dù đã luyện đề từ lớp 7, tìm thêm tài liệu trên mạng nhưng vẫn thấy lúng túng. Lý do là vì ngôn ngữ của đề toán thực tế khác với dạng toán thuần túy, nhiều khi khiến học sinh cảm thấy xa lạ và khó nắm bắt.
Nguyên nhân khiến học sinh bối rối với toán thực tế
Một trong những lý do chính là sự gắn kết giữa toán học và đời sống chưa được chú trọng đúng mức trong quá trình dạy và học. Dù trong sách giáo khoa đã có một số dạng toán thực tiễn, nhưng số lượng chưa nhiều, phân bổ rời rạc và không liên tục.
Nhiều giáo viên khi giảng dạy vẫn thiên về lý thuyết, tập trung truyền đạt công thức mà chưa lồng ghép nhiều tình huống gần gũi.
Điều này dẫn đến việc học sinh thiếu thói quen tư duy vận dụng, chỉ ghi nhớ máy móc để làm bài kiểm tra trên lớp. Khi gặp các dạng toán thực tế trong đề thi vốn đòi hỏi sự linh hoạt khiến các em dễ bị lúng túng.
Ngoài ra, tâm lý “học để thi” cũng khiến nhiều học sinh không thấy được ý nghĩa thật sự của toán học trong đời sống. Thiếu sự tò mò, hứng thú và sáng tạo, các em thường học một cách thụ động và cảm thấy toán thực tế “khó nhằn” hơn những dạng bài thông thường.
Giải pháp: Làm cho toán học trở nên gần gũi hơn
Theo thạc sĩ Nguyễn Hữu Hùng – giáo viên Trung tâm SunClass (TP.Đà Nẵng), để giúp học sinh làm quen tốt hơn với toán thực tế, trước hết giáo viên cần thay đổi cách tiếp cận khi giảng dạy.
“Trong quá trình chuẩn bị bài, giáo viên nên lấy ví dụ từ những tình huống quen thuộc như tính tiền điện, tiền gửi tiết kiệm từ tiền lì xì, hay tính toán chi phí mua sắm. Khi thấy kiến thức toán gắn liền với đời sống, học sinh sẽ dễ tiếp nhận hơn và tiết học cũng trở nên hấp dẫn hơn,” thầy Hùng chia sẻ.
Ví dụ, khi giảng về lãi suất kép, thầy thường đưa ra bảng lãi suất của ngân hàng và đặt câu hỏi: “Nếu em gửi 2 triệu tiền lì xì trong 2 năm thì sau đó nhận được bao nhiêu cả gốc lẫn lãi?”. Các em lập tức hứng thú, thảo luận sôi nổi và sử dụng máy tính để tìm ra đáp án.
Ngoài ra, giáo viên cũng có thể mở rộng sang các dạng toán vay vốn, chi phí sinh hoạt gia đình… để học sinh thấy rõ tính ứng dụng. Song song với việc giải bài tập, giáo viên nên khuyến khích học sinh lập sổ tay công thức, ghi chú lại những dạng toán hay gặp để có thể áp dụng lâu dài, không chỉ trong thi cử mà còn trong cuộc sống.
Học sinh cần thay đổi cách tiếp cận
Bên cạnh sự đổi mới từ giáo viên, bản thân học sinh cũng cần chủ động hơn trong việc học toán thực tế. Một số kỹ năng cơ bản có thể giúp quá trình làm bài thuận lợi hơn như:
- Tóm tắt đề bài ngắn gọn: Sau khi đọc đề, hãy ghi ra những dữ kiện chính để tránh bị “ngợp” bởi thông tin dài dòng.
- Ghi chú các số liệu quan trọng: Điều này giúp dễ dàng kết nối với công thức phù hợp và hạn chế bỏ sót dữ kiện.
- Rèn luyện tư duy phân tích: Thay vì chỉ áp dụng máy móc, học sinh nên tập suy nghĩ theo hướng: bài toán này liên quan đến tình huống nào trong đời sống, công thức nào có thể áp dụng.
- Luyện tập thường xuyên: Toán thực tế rất đa dạng, chỉ khi tiếp xúc nhiều dạng bài, học sinh mới hình thành sự linh hoạt trong tư duy.
Kết luận: Toán thực tế – từ “nỗi sợ” thành “công cụ hữu ích”
Toán thực tế trong kỳ thi lớp 10 không chỉ đơn thuần là thử thách, mà còn là “cầu nối” giúp học sinh nhận ra giá trị của toán học trong đời sống. Khi biết cách tiếp cận, các em sẽ không còn cảm thấy xa lạ mà ngược lại, thấy được sự hữu ích của môn học này.
Việc thay đổi bắt đầu từ cả hai phía: giáo viên đưa ra những ví dụ gần gũi, gắn bài học với đời sống; học sinh chủ động rèn luyện, hình thành thói quen tư duy vận dụng. Khi đó, toán thực tế không còn là “nỗi ám ảnh” trong kỳ thi, mà trở thành cơ hội để các em phát triển tư duy logic, kỹ năng giải quyết vấn đề là những năng lực cần thiết cho học tập và cuộc sống sau này.
Xem thêm: Học thêm lớp 9 ở đâu khu vực Dĩ An
