Nói chuyện với chính mình thường bị hiểu lầm. Nhiều người cho rằng đó là biểu hiện của sự lập dị, cô lập hoặc thậm chí là vấn đề tâm lý. Thế nhưng trên thực tế, tự trò chuyện lại là một kỹ năng tinh thần mạnh mẽ, được các vận động viên chuyên nghiệp, nhà lãnh đạo và những người thành công sử dụng một cách có chủ đích để tăng hiệu suất, quản lý cảm xúc và ra quyết định tốt hơn.
Nếu bạn từng lẩm nhẩm trong đầu khi lo lắng, tự nhắc bản thân cố gắng trước một thử thách, hay viết ra những suy nghĩ rối ren để thấy nhẹ lòng hơn thì bạn đã và đang trò chuyện với chính mình. Vấn đề không nằm ở việc có tự trò chuyện hay không, mà là bạn sử dụng nó như thế nào.
Vì sao trò chuyện với chính mình lại có tác dụng?
Khi bạn dùng ngôn ngữ dù là nói ra thành lời hay đối thoại trong tâm trí – não bộ buộc phải sắp xếp suy nghĩ một cách có trật tự. Ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp, mà còn là phương tiện để tư duy.
Mỗi lần bạn diễn đạt một suy nghĩ thành câu chữ, bạn đang:
- Xác định rõ điều mình muốn
- Ưu tiên lại mục tiêu
- Giảm sự mơ hồ trong cảm xúc
- Hướng não bộ vào hành động cụ thể
Chính quá trình “đặt tên” cho suy nghĩ và cảm xúc này giúp bạn hiểu mình rõ hơn, thay vì bị cuốn theo cảm giác mơ hồ và áp lực vô hình.
Dùng tự trò chuyện để làm rõ mục tiêu khi bị bế tắc
Khi bạn cảm thấy chững lại trong công việc hay học tập, đừng chỉ cố gắng hơn một cách mơ hồ. Thay vào đó, hãy chủ động nói rõ mục tiêu của mình – bằng lời nói, trong đầu hoặc viết ra giấy.
Hãy thử trả lời ba câu hỏi:
- Mình đang muốn hoàn thành điều gì?
- Vì sao việc này lại quan trọng với mình?
- Bước tiếp theo cụ thể là gì?
Điểm mấu chốt nằm ở sự cụ thể. Thay vì nói “việc này quan trọng”, hãy gọi tên từng lý do. Thay vì tự nhủ “mình sẽ cố gắng”, hãy xác định rõ: mình sẽ làm gì trước, trong bao lâu, bằng cách nào.
Khi bạn nói hoặc viết ra chi tiết, bạn sẽ dễ nhận ra những lỗ hổng trong suy nghĩ: có thể bạn chưa thật sự hiểu mục tiêu, hoặc đang né tránh vì sợ thất bại. Chính lúc đó, việc tiếp tục đối thoại với bản thân sẽ giúp bạn đi sâu hơn vào gốc rễ vấn đề, thay vì tự trách hay trì hoãn.
Rèn luyện tự trò chuyện trong những tình huống căng thẳng
Áp lực là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt khi bạn phải thể hiện năng lực của mình. Trong những thời điểm này, tự trò chuyện đóng vai trò như một “người huấn luyện tinh thần”.
Có ba hướng tự nhủ đặc biệt hiệu quả:
Tập trung vào điều bạn kiểm soát được
Thay vì lo lắng về kết quả hay đánh giá của người khác, hãy nhắc mình quay về những yếu tố nằm trong tầm tay. Điều này giúp giảm nhiễu và giữ năng lượng cho hành động.
Nhắc lại điểm mạnh của bản thân
Đây không phải là tự khen suông. Khi bạn gọi tên kỹ năng mình có và cách áp dụng chúng, bạn đang biến sự tự tin thành chiến lược. Ví dụ: bạn từng làm tốt những việc tương tự, bạn có khả năng tổ chức, bạn biết tìm sự hỗ trợ đúng lúc.
Giữ tinh thần tích cực nhưng không mơ hồ
Sự khích lệ chỉ thật sự có tác dụng khi đi kèm với kế hoạch cụ thể. Những người thành công không chỉ tự động viên mình “cố lên”, mà còn vạch rõ con đường cần đi và hình dung thành quả một cách sống động.
Dùng tự trò chuyện để làm dịu và hiểu cảm xúc
Khi cảm xúc dâng cao, việc gọi tên chính xác cảm xúc là bước đầu tiên để lấy lại sự cân bằng. Thay vì nói “mình khó chịu”, hãy thử cụ thể hơn: giận dữ, thất vọng, lo lắng hay bất an.
Một kỹ thuật hiệu quả là tạo khoảng cách tâm lý bằng cách nói chuyện với bản thân như với một người khác. Ví dụ, thay vì “Tôi đang rất giận”, hãy thử: “Được rồi, [tên bạn], bạn đang giận chuyện này. Giờ bạn muốn xử lý nó ra sao?”
Cách xưng hô này giúp bạn bớt bị cuốn vào cảm xúc, nhìn vấn đề khách quan hơn và đưa ra lựa chọn tỉnh táo hơn.
Trò chuyện với chính mình về quá khứ để định hướng tương lai
Tự trò chuyện không chỉ dành cho lúc khủng hoảng. Trong những khoảng thời gian yên tĩnh, bạn có thể dùng nó để nhìn lại trải nghiệm đã qua và chuẩn bị cho chặng đường phía trước.
Viết nhật ký là một hình thức tự trò chuyện rất hiệu quả. Chỉ cần khoảng 10 phút mỗi ngày, bạn có thể viết về điều khiến mình bận lòng, những bài học rút ra, và cả những điều tích cực nhỏ bé. Càng cụ thể, bạn càng hiểu rõ bản thân và nhận ra những khuôn mẫu suy nghĩ lặp lại trong cuộc sống của mình.
Kết luận
Trò chuyện với chính mình không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là biểu hiện của nhận thức và trưởng thành nội tâm. Khi được sử dụng đúng cách, nó giúp bạn tập trung hơn, bình tĩnh hơn và hành động có định hướng rõ ràng hơn.
Thay vì né tránh những cuộc đối thoại bên trong, hãy học cách lắng nghe và dẫn dắt chúng. Bởi đôi khi, người cố vấn quan trọng nhất mà bạn cần lại chính là… bạn.
Xem thêm: 10 Bí quyết học tập hiệu quả như sinh viên Harvard
