Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đã khép lại nhưng vẫn để lại nhiều bàn luận, đặc biệt là việc xuất hiện hàng loạt yếu tố thời sự trong các đề thi. Từ cụm từ “greenwashing” trong đề thi tiếng Anh đến chi tiết về “vùng trời quê hương” trong đề Văn, tất cả khiến không ít học sinh và phụ huynh đặt câu hỏi: Việc theo dõi thời sự thường xuyên có thực sự giúp học sinh làm bài thi tốt hơn?
Khi thời sự trở thành chất liệu của đề thi
Trong đề thi tiếng Anh tốt nghiệp THPT 2025, thuật ngữ “greenwashing” khiến nhiều thí sinh bối rối. Đây là từ ghép giữa “green” (xanh – liên quan đến môi trường) và “whitewashing” (tẩy trắng, che đậy), dùng để mô tả hành vi các doanh nghiệp cố tình đánh bóng hình ảnh thân thiện với môi trường để thu hút khách hàng, dù thực chất không có hành động bảo vệ môi trường tương xứng.
Cụm từ này đã xuất hiện trong nhiều bản tin, phóng sự môi trường thời gian qua, tuy nhiên với học sinh không theo dõi tin tức thường xuyên, khả năng hiểu sai từ này là khá cao. Không ít em đã dịch theo kiểu “từng chữ” (word-by-word), cho rằng đây là hành vi “sống xanh” – hoàn toàn sai lệch so với nghĩa thực tế của từ.
Tương tự, đề thi Ngữ văn năm nay cũng đề cập đến những khái niệm được cho là liên quan đến thời sự nóng như việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh bắt đầu từ 1/7/2025. Nhiều người cho rằng nếu học sinh từng theo dõi thông tin này trên báo chí hoặc mạng xã hội, việc phân tích ngữ cảnh và đưa ra quan điểm trong phần nghị luận sẽ dễ dàng và sắc bén hơn.
Việc theo dõi tin tức có giúp làm bài tốt hơn?
Câu trả lời là có, nhưng cần được hiểu đúng bản chất. Thời sự không chỉ cung cấp thêm vốn từ hay thông tin mà còn giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về các vấn đề xã hội, từ đó nâng cao khả năng liên hệ thực tiễn trong bài thi. Đặc biệt ở các môn thuộc khối khoa học xã hội như Ngữ văn, Giáo dục công dân hay Lịch sử.
Với Ngữ văn, những bài nghị luận xã hội yêu cầu học sinh đưa ra chính kiến, quan điểm cá nhân. Khi học sinh có sự quan sát thực tế từ các sự kiện đã, đang diễn ra, bài làm của các em sẽ không còn khô khan, lý thuyết mà trở nên thuyết phục, gần gũi và phản ánh được tư duy độc lập.
Ở môn tiếng Anh, việc gặp lại từ vựng hay chủ đề từng đọc qua trên tin tức (như “greenwashing”) cũng giúp học sinh nhận diện ngữ cảnh chính xác hơn, tránh dịch sai và hiểu sai nội dung bài đọc.
Ngoài ra, theo dõi thời sự cũng là cách rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng phân tích và tổng hợp thông tin đa chiều – những kỹ năng ngày càng được đề cao trong chương trình giáo dục phổ thông mới.
Cần tiếp cận thông tin có chọn lọc
Dù việc cập nhật thời sự có nhiều lợi ích, nhưng học sinh không nên lạm dụng hay dành quá nhiều thời gian cho tin tức. Chương trình học chính thống và kiến thức trong sách giáo khoa vẫn là nền tảng quan trọng nhất trong ôn thi. Không phải nội dung thời sự nào cũng được đưa vào đề thi, và xem thời sự không đồng nghĩa với việc có thể đạt điểm cao.
Thay vào đó, học sinh nên chọn lọc những chủ đề liên quan đến giáo dục, văn hóa, môi trường, kinh tế, xã hội, hoặc những xu hướng đang ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng. Bên cạnh đó, học sinh cần tránh bị cuốn vào các tin tức tiêu cực, giật gân, hay “drama” mạng xã hội gây xao nhãng.
Đặc biệt, trong thời đại thông tin tràn ngập như hiện nay, việc rèn luyện khả năng nhận diện tin giả, thông tin sai lệch cũng là một kỹ năng cần thiết. Học sinh cần được hướng dẫn cách đánh giá độ tin cậy của nguồn tin, phân biệt đâu là thông tin chính thống, đâu là nội dung chưa kiểm chứng.
Vai trò của gia đình và nhà trường trong định hướng
Để học sinh có thể tiếp cận thời sự một cách hiệu quả, gia đình và thầy cô đóng vai trò rất lớn. Phụ huynh nên khuyến khích con theo dõi các kênh tin tức đáng tin cậy, thảo luận cùng con về những sự kiện nổi bật để giúp các em hiểu sâu và định hình góc nhìn.
Về phía nhà trường, có thể tích hợp các vấn đề thời sự vào hoạt động dạy học thông qua dự án, tiết học trải nghiệm, câu lạc bộ báo chí, hoạt động ngoại khóa, hoặc xây dựng thư viện số chuyên đề thời sự. Các môn học cũng có thể lồng ghép các sự kiện nổi bật để giúp học sinh tăng tính ứng dụng thực tế.
Ngoài ra, các cơ quan truyền thông, cơ quan giáo dục có thể phối hợp sản xuất những bản tin ngắn, chính xác, dễ hiểu, phù hợp với học sinh THPT, giúp các em tiếp cận thông tin đúng cách mà không bị quá tải.
Kết luận
Việc theo dõi thời sự có thể là một lợi thế trong kỳ thi, nhưng không nên là phương pháp học duy nhất. Điều quan trọng là học sinh cần có sự cân bằng giữa việc học kiến thức sách vở và mở rộng hiểu biết xã hội, chọn lọc thông tin đúng cách, đồng thời nhận được sự định hướng từ gia đình và nhà trường. Nếu biết khai thác đúng mức, thời sự không chỉ giúp làm bài thi tốt hơn mà còn là nền tảng để học sinh phát triển tư duy công dân toàn diện trong tương lai.
